جواد معروفی (زادهٔ ۱۲۹۱ در تهران - درگذشتهٔ ۱۶ آذر ۱۳۷۲ در تهران)، آهنگساز و نوازنده پیانو اهل ایران بود. او فرزند استاد موسی معروفی نوازنده تار بود.
زندگی نامه
وی در سال ۱۲۹۱ در تهران به دنیا آمد. مادرش عذرا و پدرش موسی معروفی، از شاگردان برگزیده درویش خان و از موسیقی‌دانان بزرگ دوره خود بود. پنج سال داشت که خواهرش، نرگس به دنیا آمد. چند سال بعد در همان دوره کودکی مادرش را از دست داد و در خانواده پدری بزرگ شد. در ۱۸ سالگی با شمس الزمان ازدواج کرد. حاصل این ازدواج چهار فرزند بود: منوچهر، شکوه الزمان (گیتی)، ژیلا و فرهاد. او در طول عمر خود سعی در آشتی دادن موسیقی سنتی و غربی داشت. وی در بامداد روز سه شنبه، ۱۶ آذر ۱۳۷۲ در تهران درگذشت و پیکر او در قطعه هنرمندان بهشت زهرا تهران به خاک سپرده شده است.
فعالیت هنری
آموزش موسیقی را نزد پدر آغاز کرد؛ تار می‌نواخت و با نواختن ویولن نیز آشنا شد. بعد از دوره ابتدایی، در ۱۴ سالگی و در دوره‌ای که کلنل وزیری مدیر هنرستان ملی موسیقی بود، به تحصیل در آن جا مشغول شد. به پیانو روی آورد و نزد خانم تاتیانا خاراتیان به یادگیری تکنیک نوازندگی پیانو کلاسیک مشغول شد. اتودها و پرلودهای فردریک شوپن، سونات‌های ولفگانگ آمادئوس موتسارت، لودویگ ون بتهوون، فرانتس شوبرت و فوگ‌های باخ را با مهارت می‌نواخت. در کنار موسیقی کلاسیک، موسیقی ایرانی را هم ادامه داد و تحصیلات موسیقی را نزد علینقی وزیری کامل کرد.
در ۲۱ سالگی، در ۱۳۱۲، به دلیل استعداد شگرفش در موسیقی به استخدام وزارت فرهنگ و هنر وقت در آمد و معلم موسیقی مدارس تهران شد و به آموزش سلفژ و دیکته موسیقی در هنرستان پرداخت. از ۱۳۱۹، همزمان با افتتاح رادیو به این مؤسسه پیوست و سال‌ها تک نواز پیانو بود. از ۱۳۳۲ به سرپرستی موسیقی رادیو منصوب شد و همزمان با آن به عضویت شورای عالی موسیقی در آمد. معروفی همچنین رهبر ارکستر شماره یک و رهبر ارکستر گل‌ها بود. او تنظیم کننده آهنگ‌های علی اکبر شیدا، عارف قزوینی، رکن‌الدین مختاری و درویش خان و بسیاری دیگر از آهنگسازان معروف ایرانی بوده است.
خودش می‌گوید:
«از بدو تأسیس رادیو در سال ۱۳۱۹ در آنجا هم مشغول شدم. در آن موقع سنی نداشتم ولی هم نوازنده پیانو بودم و هم رهبر ارکستر شماره یک. سال اولی که رادیو تأسیس شد، در اولین ارکستر رادیو این نوازنده‌ها بودند: ابوالحسن صبا، حبیب سماعی، حسین تهرانی، مرتضی نی‌داوود و خود من. بعدها که برنامه گل‌ها تأسیس شد من رهبر ارکستر آن شدم و نوازنده پیانو و سولیست هم بودم. برای ارکستر گل‌ها هم قطعاتی تنظیم می‌کردم.»
او در نواختن پیانو برای موسیقی ایرانی، از روش مشیر همایون شهردار بیشتر از مرتضی محجوبی
اقتباس می‌کرد؛ اما شیوه‌ای ویژه و یکتا داشت که تکنیک در آن آشکار بود.
معروفی بیش از چهل سال در زمینه آهنگسازی فعالیت کرد. معروفی و پدرش، از
نخستین کسانی محسوب می‌شوند که قطعاتی در دامنه موسیقی ایرانی برای پیانو ساخته و تنظیم کرده‌اند. اولین قطعه جواد معروفی، ترانه‌های خیام، بر اساس رباعیات خیام بود که در ۱۳۱۵ اجرا شد.
از جمله خدمات فرهنگی و آموزشی جواد معروفی، می‌توان به سال‌های تدریس در دانشگاه تهران اشاره کرد. در آن زمان روش ساخت آهنگ و فرم‌های اصیل موسیقی را تدریس می‌کرد. استاد در سال‌های عمرش در دانشگاه تهران و هنرستان عالی موسیقی شاگردان بسیاری تربیت کرد که از هنرمندان بنام کشور هستند. اردشیر روحانی، افلیا پرتو، انوشیروان روحانی، پرویز اتابیگ (اتابکی)، مهین زرین پنجه و ساسان محبی.
خودش می‌گوید:
«سبک من را انوشیروان روحانی، اردشیر روحانی، افلیا پرتو، مهین زرین پنجه و ساسان محبی خوب می‌نوازند. آنها شاگردان خوبم بوده‌اند. آنها، هم موسیقی ایرانی را می‌دانند و هم موسیقی غربی را. موسیقی ایرانی را وقتی به شاگرد درس می‌دهیم که دست روان داشته باشد و موسیقی کلاسیک را زده باشد. چون موسیقی کلاسیک دست را روان و نت خوانی را قوی می‌کند. بعداً موسیقی ایرانی به او درس می‌دهیم، چون موسیقی ایرانی تکنیک مفصلی دارد.»
۲۲ دیماه سال ۱۳۷۳ انجمن موسیقی ایران اولین بزرگداشت جواد معروفی را در تالار وحدت برگزار کرد. در این بزرگداشت بهمن بوستان پیرامون زندگی و آثار استاد سخنرانی کرد و ساسان محبی و افلیا پرتو قطعاتی از جواد معروفی را نواختند. ۷ آبان ۱۳۸۳ دومین بزرگداشت جواد معروفی در کنسرت هاوس وین برگزار شد. در اين بزرگداشت قطعاتی از ساسان محبی و فردريك بوبر كه با الهام از موسيقی جواد معروفی ساخته شده بود توسط اركستر دانشگاه موسيقی وين به رهبری نصير حيدريان اجرا شد. به مناسبت بزرگداشت ۱۰۰ امین سال تولد جواد معروفی پویان آزاده یکی از جوان‌ترین نوازندگان از نسل سوم شاگردان او در هامبورگ آلمان برنامه‌ای را در بزرگداشت استاد خود به اجرا درآورد.
لطفا منتظر باشید ...
